Çocukken sevdiğiniz bir yerin kokusu vardır; aniden duyduğunuzda sizi yıllar öncesine götürür. Birkaç saniyeliğine o anılar gözünüzde canlanır, eski günlere dönersiniz. Çoğu insan anlık algıladığı kokularla unuttuğunu sandığı anıları hatırlar. Peki kokular neden bizi geçmişe götürür?

Bütün duyularımız talamusa uğrayıp değerlendirilip filtreden geçerken koku duyusu için aynısını söyleyemeyiz. Bu durum da kokuların bilince ulaşmama ihtimalini azaltıyor. Aynı zamanda diğer duyulara kıyasla koku duyusu en ilkel duyudur. Çoğu canlı salgıladığı kimyasallar sayesinde iletişim kurar ve bu durum doğada hayatta kalma çabasında büyük bir rol oynamaktadır. Talamusa uğramayan koku, koku soğanında değerlendirilir. Değerlendirilen kokular entorinal kortekste toplanır. Entorinal korteks, priform korteksin arka kısmında bulunur. Kokuların kodlanması değerlendirilmesi ve hafızaya kaydedilmesi bu alanda gerçekleşir. Toplanan her bir kokuya isim bulmak neredeyse imkânsızdır; bu yüzden kokuları, bize hatırlattıkları şeyler üzerinden tanımlarız. Ön lobda bulunan priform korteks, kokuların ayırt edilmesine sağlar. Bu bölgenin hasar alması koku halüsinasyonlarına sebep olabilir. Amigdala, duygusal olaylarda hafıza oluşturulmasında rol oynar ve bu da kokulara verdiğimiz duygusal tepkinin oluşmasını sağlar. Hipokampus, kısa süreli hafızanın oluşturulmasında etkilidir. Eğer hipokampus bölgesi zarar görürse yeni öğrenilen bilgilerin depolanmasında sorun oluşur. Hafıza üzerinde büyük etkisi olan bu kısım alzheimer hastalığında ilk zarar gören alanlardandır. Bahsettiğimiz kısımlar birbirine yakın olduğu için ortak bir şekilde çalışırlar bu da kokuların bize anılarımızı anımsatmasına sebep olur. Duyusal olarak anıyı çağrıştıran özellikler arttıkça anıyı daha detaylı hatırlarız.

Kısaca koku duyusunun beyindeki iletimi çoğu duyuya göre daha hızlıdır. Hafıza merkezleri ile koku duyusunun depolanıp değerlendirildiği yerlerin yakınlığından dolayı, beraber çalışan kısımlar anlık anımsamalar yaşanmasına neden olabilir.

Kaynakça:

• https://evrimagaci.org/koku-hafizasi-nedir-bazi-kokular-neden-eski-anilarin-canlanmasina-neden-olur-10919 adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Koku_hafızası adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.
• https://www.aytugaltundag.com/koku-ve-hafiza adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.
• https://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2014/11/141127_vert_fut_koku_ve_anilar adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Amigdala adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır. https://www.aytugaltundag.com/beyindeki-koku-bolgeleri adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.
• https://pin.it/EpoSO9tFL adresinden 15/10/2024 tarihinde alınmıştır.